మనోనాశము

 

మనోనాశము - ఒక తత్పరత - తాత్పర్యము

శ్రీ రమణమహర్షి భాషణములు పుస్తకము చదువుతున్నప్పుడు మనోనాశము అనే మహర్షి ప్రయోగము చదివి నేను ఆమోదించ లేకపోయాను. నా మనసు ఒప్పుకోలేదు. అసంతృప్తిని వ్యక్త పరిచింది. మనసు  నశించడము నా మనసుకు నచ్చలేదు. ఎందుకంటే మనసు మనకు ఎన్నో పనులు చేసి పెడుతుంది.  బయటి భౌతిక ప్రపంచాన్ని గమనించి గుర్తించి గ్రహించడము మొదలుకొని, ఆ  ప్రపంచాన్ని  ముద్రలుగా వేసి,తిరిగి దాన్ని భావములు, ఆలోచనలుగా బయటికి తీయడం వరకు, ఊహలు,అన్ని మానసిక సుఖ దు:ఖములు, వేదనలు, వ్యథలు కలిగించే వరకు అన్ని కార్యక్రమములు జరిపేది మనసే. ఎన్ని వేదనలు వ్యథలు రగిల్చినా నాకు మనసు అంటే ప్రీతి.

ఆత్రేయ గారి మనసు పాటలు నాకు ప్రియమైనవి. మనసు లేక ఏ విధమైన రమ్యత, రామణీయకత మనము ఆనందించలేము. మనసు నశించి పొతే ఇవన్నీ ఎలా నిర్వహింప బడతాయి? అంచేత మనోనాశము మాట నన్ను ఇరుకున పెట్టింది- ఎందుకంటే అది శ్రీ రమణులచే అనుభవింపబడి, ప్రయోగించబడిన పదము. 

అంచేత మనోనాశము పద  అర్థాన్ని గురించి, తాత్పర్యాన్నీ భావించడము మొదలుపెట్టాను. అదే నా ధ్యానము అయింది. "ధ్యానమ్ అర్థభావనమ్" కదా! శ్రీ రమణుల వచనములను, భాషణములను పారాయణ చేయడం మొదలుపెట్టాను. ఇలా చేయగా చేయగా కాలక్రమేణ నెమ్మదిగా అవగాహనకు రావడం మొదలుపెట్టింది.

మనోనాశము జరగగానే వ్యక్తిత్వ స్పృహ పోతుంది. అహంకార, మమకారములు విరమింప బడతాయి. రాగద్వేషములు అంతరిస్తాయి. కాని "మానసిక"  కార్య కలాపములు ఆగవు. నిర్విహింప బడుతూనే ఉంటాయి.

మనసు అంటే ఏమిటి, ఏది, ఎక్కడ ఉంది అని వెతకడం ఆరంభించగానే మనసు అదృశ్యమైపోతుంది.

మనసు నిర్మలమైపోతుంది. మనసు చేసే పనులన్నీ జరుగుతూనే ఉంటాయి. నిర్మలమైన మనసు ఈ పనులన్నిటిని చేస్తుంది. నిర్మలమైన మనసే ఆత్మ. అంతవరకూ రాగ, ద్వేష, అహంకార, మమకార యుతమైన మనసు చేసే పనులన్నిటినీ రాగద్వేష రహితమైన, అహంకార మమకారములకు అతీతమైన ఆత్మయే చేస్తుంది. సర్వం ఖలు ఇదం బ్రహ్మా.

ఇది ఎలా అంటే, అంతవరకూ సేవకులచేత చేయించుకునే పనులన్నిటినీ యజమానే స్వయముగా చేసికున్నట్టు. పనులు ఆగవు. కాని, పనులు చేసే వస్తువు మారుతుంది. శక్తి మాత్రము అదే.

మనో నాశము జరగడము అంటే మనము మనసుని ఆత్మ కన్న భిన్నముగా చూడక పోవడం అనే మహర్షి ప్రవచనము స్ఫురణకి వచ్చి స్ప్ఫూర్తిని ఇచ్చింది. ఇప్పుడు మనోనాశమునకు  నేను భయపడడం లేదు. అసంతృప్తినీ పొందటము లేదు. నాకు ఆమోద యోగ్యమూ అయింది.

అంచేత మనోనాశము అయితే ఎంతో మంచిది. అప్పుడు ఆత్మయే స్వయముగా అన్ని "మానసిక" కార్య కలాపములను రాగ ద్వేషాతీతముగా. అహంకార, మమకార రహితముగా నిర్వహిస్తుంది . మన అన్ని పనులూ చక్కగా జరుగుతాయి.

మన మానసిక దృష్టి బహిర్ భౌతిక ప్రపంచముతో అనుసంధానించ బడి ఉంటె దానిని బహిర్ముఖ దృష్టి అంటారు. అప్పుడు మనసు జ్ఞానేంద్రియముల ద్వారా అన్ని బయటి విషయములను తన్మాత్రల మాధ్యమంలో గ్రహిస్తుంది, అంతర ప్రపంచముగా  భద్ర పరచి ఉంచుతుంది. ఆ అంతర ప్రపంచాన్ని మనసు అంతర్ముఖ దృష్టితో గ్రహించి జగత్ - కదిలేది - భావములు, ఆలోచనల రూపములో - జగత్తుగా దృష్టికి తెస్తుంది. ఈ బహిర్ముఖ, అంతర్ముఖ దృష్టిలు రెండూ  ద్వైత స్థితి అనబడతాయివీటిని జాగ్రత్, స్వప్న స్థితులు అంటారు. ఈ కలాపాన్ని అంతా మనోనాశము తర్వాత ఆత్మయే నిర్వహిస్తుంది. 

ఈ కలాపాలను నిర్వహించకుండా ఉన్న స్థితిని జాగ్రత్ సుషుప్తి అంటారు. ఇది అద్వైత స్థితి. ఇప్పుడు ఈ దృష్టిని విశ్రాంత దృష్టి అంటారు. మోక్షము అన్నా, ముక్తి అన్నా, నిర్వాణమన్నా, భక్తి అన్నా, పూర్ణ జ్ఞాన స్థితి అన్నా, శుద్ధాహం స్థితి అన్నా, నైష్కర్మ్య సిద్ధి స్థితి అన్నా ఇదే. దీనినే వాసనాతీత స్థితి అంటారు. సత్యం జ్ఞానం అనంతం బ్రహ్మా అన్నా, ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మా అన్నా, ఆనందో బ్రహ్మా అన్నాఇదే. రసోవై సః అన్నా, పరమమైన ప్రేమ అన్నా, స్వస్వరూపానుసంధానం అన్నా ఇదే.

మనోనాశము జరగగానే వెళ్లి విరిసేది పరమమైన శాంతి. మనము అనుభవించేది మనసు నుంచి విశ్రాంతి. రామము, మనోవిరామము ఇదే. అహం బ్ర్హహ్మాస్మి అంటే ఇదే. తత్త్వమసి - తత్ త్వం అసి - కూడా ఇదే.

పరా స్థితి అన్నా, తాత్పర్య స్థితి అన్నా, భక్తిస్థితి అన్నా ఇదే. వైకుంఠము, కైలాసము, సత్యలోకము ఇదే. సృష్టి ప్రళయ స్థితి ఇదే. యోగము, త్యాగము ల స్థితి ఇదే. మనోనాశము తాత్పర్య స్థితి. తత్పర స్థితి. మౌన స్థితి. శాంతానంద స్థితి. బ్రహ్మానంద స్థితి. రామబ్రహ్మ స్థితి.