రసైక స్థితి

రసైక స్థితి

చప్పనిది పెదవుల కలయిక ఉప్పనిదీను
అధర సుధారసమంటారు కవులు వర్ణనలో

రమ్యముగా ఊహించుకోవడంలోనూ
ఊరికే బాధపడడంలోనూ మనసు అతిగా
వ్యవహరిస్తుంది; ఉన్నదానికి లేనిదానిని
జోడించి పొంగుతుంది అనవసరంగా క్రుంగుతుంది

మనసు తలపుల వరస మాత్రమే అయినా
ప్రతి దానిని భూతద్దంలో చూపించి అతి చేస్తుంది

మనసంటే ఏమిటీ అని వెతికితే మనసు అదృశ్యమౌతుంది
తన ఉనికిిని శూన్యం చేసుకుంటుంది; ఎందుకంటే మనసు
తన ఉనికికి విషయ విషయానుభవగ్రహణలు చేస్తుంది;
ఆ గ్రహణలు నిండుకుంటే వెల్లి విరిసేది పూర్ణచంద్రుని
వంటి ఆహ్లాదము; హృదయమంతా‌‌ నిండునపుడు
ప్రశాంతత; మౌనము భాషించును; ఆత్మ అంత పనినీ
చేయును; నిర్మల మానసమే సత్యజ్ఞానానందానుభవము

గమనికలో ఏమీలేని మనసే బ్రహ్మము
శాంతానందానుభవము రసైక స్థితి


మరింత వివరణ
మనసు యొక్క నిశ్శబ్దమే ఆత్మ. ఈ నిశ్శబ్దాన్ని అనవరతమూ వింటూ ఉండడమే ఆత్మానుభవము. మనసు మౌనమే ఆత్మ పలుకు. ఆ పలుకుని ప్రణవము అంటారు. "తస్య వాచకః ప్రణవః" - అని పతంజలి యోగ సూత్రముల ఉవాచ ఈ పలుకు గురించే. పలుకని నిరంతరపు పలుకే ప్రణవ మూలమైన ఆత్మ. భాషల పుట్టినిల్లు, వాటి లయస్థానము మౌనస్వరూపమైన ఆత్మయే. మౌనము నిరంతర తత్పర = తత్+పర (తాత్పర్య) భాషా ప్రవాహము. దీనినే శాక్తాద్వైతము, శబ్దబ్రహ్మ సిద్ధాంతము, స్ఫోట వాదము పరా వాక్కు అన్నాయి. ఈ వాక్కు సతత ప్రవచనమే ఆత్మ వచస్సు. పలుకని పలుకు నిరంతర భాషణము. ఈ అనుగ్రహ భాషణములో పాల్గొన్న మనసే నిర్మలమైన మనసు. అదే బ్రహ్మము. అదే మనసు విరామము, రామము. రామబ్రహ్మము, ఆత్మారామము అదే.

 మనసంటే సామాన్లతో నిండి ఉన్న గది. ఆత్మ అంటే ఆ సామాన్లన్నీ తీసివేసిన పిదప మిగిలి ఉండే ఖాళీ గది.

 సుఖము, శాంతి మనసుకు సంబంధించినవి. అలాగే దుఃఖం కూడా. బయటి వస్తువు పైన, దానిని అనుభవించడం పైన ఆధారపడి ఉండవు. సుఖము, దుఃఖము, శాంతి మనిషి మనిషికీ‌ కలిగే విధము, కలిగంచబడే విధము వేరు. ఊహలు వేరు, అనుభవము వేరు. ఊహలలో సుఖమునిస్తుంది అనుకునేది అనుభవములో వేరొక విధముగా ఉండవచ్చు. మన మనసుని అర్థము చేసికోవడం పైన, దానిని స్నేహితునిలా ఉపయోగించుకోవడంపైన మన సుఖశాంతులు ఆధారపడి ఉంటాయి. మనకి ఉన్న, లేని వస్తువుల పైన, వాటిని కలిగి ఉండడంపైన, అనుభవించడం పైన, వదిలించుకోవడం పైన ఆధారపడి ఉండవు.