దృక్ - దృశ్య వివేకము; ముక్తి; మోక్షము;

దృక్ - దృశ్య వివేకము

భౌతిక శాస్త్రమున ఐన్స్టైన్ ప్రతిపాదించిన సాపేక్ష సిద్ధాంతము అవగాహన చేసికోవడానికి భౌతిక శాస్త్రం, గణితము మెండుగా రావాలి. లోతుగా అధ్యయనం చేయగల సత్తా ఉండాలి. సునిశితమైన బుద్ధి ఉండాలి. అది సామాన్యులకు అందని మ్రానిపండు. ఇవన్నీ చేయగలిగితే ఎవరికైనా సాపేక్ష సిద్ధాంతం కరతలామలకం అవుతుంది. శ్రద్ధ, శ్రమ పడగల శక్తి యుక్తులు, ఆసక్తి కలవారికి అది అందుతుంది.

భారతదేశంలోని మేధావుల్లో ఎందరో విజ్ఞాన శాస్త్ర విద్యార్థులు కారు. భౌతిక శాస్త్రం వచ్చిన వారు ఇంకా తక్కువ. అందువల్ల వీరెవరూ సాపేక్ష సిద్ధాంతం గురించి మాట్లాడరు. కాని వీరే తమకు ఏమీ తెలియని తత్త్వ శాస్త్రం గురించి తెగ మాట్లాడతారు.

భారతీయ తత్త్వ శాస్త్రం కూడా సాపేక్ష సిద్ధాంతం అంత గహనమైనదే. తత్త్వం పై పూర్వ జ్ఞానం, ఆసక్తి, శ్రద్ధ, శ్రమ పడే తత్త్వము లేక ఆత్మజ్ఞానం, బ్రహ్మజ్ఞానం పట్టుబడవు.

ఇవన్నీ ఉంటే ఆత్మ జ్ఞానం సాపేక్ష సిద్ధాంతం వలె కరతలామలకం అవుతుంది.

మనుషుల లోని బుద్ధి, ఇతర తారతమ్యాల వల్ల అన్నీ అవగాహనకు వచ్చే విధంలో తేడా ఉంటుంది.
దృక్-దృశ్య వివేకము అటువంటి జ్ఞాన భాండాగారం. ఆత్మజ్ఞాన సారాంశము. ఆదిశంకరుల వివేక చూడామణి లో వివరించబడింది.

దృక్ అంటే చూపు. దృశ్యము అంటే ఆ చూపుచే చూడబడేది. ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మా - మహా వాక్యము ద్వారా ఈ చూపు మన గమనిక. ఆత్మయే ఈ గమనిక.

ఆత్మనుంచి ఉద్భవించిన చిత్ శక్తి మేధలో చిదాభాసగా మారి మానసిక కార్యకలాపాలకు ముడి శక్తి అవుతుంది. ఈ ముడి శక్తినే మాయ లేక ప్రణవం అంటారు. ఈ మాయా వివర్తన - పురోధాన, తిరోధాన - పరిణామములే మన వివిధ మానసిక దశలలో అంతఃకరణములు, జ్ఞాన కర్మేంద్రియాలతో జరిగే మన మానసిక కార్యకలాపాలు.
దృక్ చూపు. అదే గమనిక. అదే ఆత్మ లేక బ్రహ్మము.

అంతఃకరణములు, జ్ఞాన కర్మేంద్రియాలకు దృష్టిలో ఉండే అనుభవములు, తలపులు, తన్మాత్రలే దృశ్యాలు.
రూపము, ధ్వని, శబ్దము, మాట, వాసన, రుచి, స్పర్శ ఇవన్నీ జ్ఞానేంద్రియములకు దృశ్యాలు. అనుభవములు చిత్తమునకు, తలపులు మనసుకి, తర్కము, విచక్షణ బుద్ధికి, వ్యక్తిత్వపు భావాలు అహంకారానికి దృశ్యాలు.
దృశ్యం దృష్టిలో ఉంటే దృక్ "కనుమరుగు" అవుతుంది.

దృక్ యే దృష్టి అయితే దృశ్యం కనుమరుగు అవుతుంది.

దృశ్యం దృష్టిలో ఉంటే దానిని - అది బహిః భౌతిక ప్రపంచం లోని విషయములతో అనుసంధానించబడి ఉంటే - బహిర్ముఖ దృష్టి అంటారు. ఇప్పుడు మనకు గ్రహణ జరుగుతుంది. ఇది జాగ్రత్ (మెళకువ) మానసిక దశ.
దృశ్యం దృష్టిలో ఉంటే - అది ఆంతర ప్రపంచం లోని విషయ లేదా విషయానుభవం తో అనుసంధానించబడి ఉంటే దానిని అంతర్ముఖ దృష్టి అంటారు. ఈ గ్రహణ లో భావములు కలుగుతాయి; వివిధ మానసిక స్థితులు జనిస్తాయి. ఇది స్వప్న (కల) మానసిక దశ.

దృశ్యములు ఈ రెండు మానసిక దశలలో కనిపించి, వీటి ఆధారంగా మానసిక కార్యకలాపాలు జరుగుతాయి.
ఏ విషయము, విషయానుభవము దృష్టిలో లేకుంటే అప్పుడు దృష్టి విశ్రాంత మౌతుంది. దీనిని విశ్రాంత దృష్టి అంటారు. జాగ్రత్ సుషుప్తి, సుషుప్తి (గాఢనిద్ర) దశలలో దృష్టి విశ్రాంత మౌతుంది. అంతఃకరణములు మౌనం వహిస్తాయి.

దృశ్యం కనిపిస్తే మనసు, ఇతర అంతఃకరణములు బహిర్ముఖ, అంతర్ముఖ దృష్టులతో బహిః, ఆంతర ప్రపంచములతో అనుసంధానించబడినట్టు.

దృశ్యం కనిపించకపోతే దృక్ యే దృష్టి అయినట్టు. ఆత్మానుభూతి, బ్రహ్మానుభూతి కలిగినట్టు.

ఈ దృక్ దృశ్య వివేకము కలగడమే తత్త్వానుభూతి.

ఇది ఉపనిషత్ సారము. భారతీయ తత్త్వానులోకనము. ఆకళింపు.

*****************

ముక్తి; మోక్షము;

జ్ఞాపకములు అను ఎండుటాకులు
ఆత్మజ్ఞానాగ్ని యందు భస్మమైన;

అనుభవములు అను నెత్తిపై బరువులు
పరమాత్మ స్మరణమను భుజశక్తితో నేలకు చేరి
మనసు తేలికైన;

ఎఱుక కలిగి వేదనలు, వ్యథలు, అహం భావనలు
అహంకార మమకారములు అందు అదృశ్యమైన;

ప్రజ్ఞానము వెలుగులు చిందించుచు సాక్షి మాత్రమై
సమస్తమును తెలియజేయుచు శాంత్యానందముల
నింపిన;

అది ముక్తి; మోక్షము; పరమపదము;
నిజస్థితి; స్వస్థితి; అదియే వికుంఠము,
కైలాసము, సాయుజ్యము; సామ్రాజ్యము

*****************