వృత్తి - నివృత్తి- యోగ దర్శనము

వృత్తి - నివృత్తి

వృత్తి పదము యోగశాస్త్రమునకు సంబంధించిన పదము.

మనందరకు పరిచయమైనదే.

యోగః చిత్తవృత్తి నిరోధః - అని ప్రసిద్ధమైన పతంజలి యోగసూత్రము. ప్రస్తుతము "యోగా" అనే పదనిర్దేశనతో
యోగము ఖండ ఖండాంతరములకు ప్రాకింది. మన కేంద్ర ప్రభుత్వమైతే "యోగా" కి పెద్దపీట వేసి ఎంతో ప్రచారము నిర్వహిస్తోంది. ఎందరమో యోగా కి అతుక్కుపోయేము కూడా. "యోగా" హిందూమతానికి సంబంధించినదని ఎందరో దానిని దూరంగా ఉంచుతున్నారు. ఎవరి అవగాహన వారిది. "పుఱ్ఱెకో బుద్ది జిహ్వకో రుచి" కదా.
ఎందరో కొన్ని ఆసనములు వేసి వ్యాయామము చేసి యోగా అయిపోయిందనిపిస్తున్నారు. నిజానికి యోగము వేరు, ఇప్పుడు ప్రాచుర్యములో ఉన్న యోగా వేరు.

యోగమునకు రెండు అంగములు. భౌతికము, మానసికము. భౌతికంగా యోగా చేసేసి ఫలితముల కోసం
ఎదురు చూస్తున్నాము.

మానసిక అంగమును తెలుసుకొని, అవగాహనకు తెచ్చుకొని ఆచరిస్తే తప్ప యోగము పూర్తి ఫలితములు
మనకు అందవు.

పతంజలి యోగసూత్రములలో ఈ మానసిక క్రమము చాలా విశదముగా చర్చించబడినది. అది ముందర మనసుకు ఎక్కితేనేకాని యోగాచరణము వృథా కాలయాపనము.

మనకు పెద్దల ద్వారా జ్ఞాన, కర్మ, భక్తి యోగములు అందాయి. వాటి మీమాంసలో, తర్జన భర్జనలలో చాలామంది సమయము గడుపుతారు. మనసు పాడు చేసుకుంటారు. యోగగమ్యమైన నిర్మల మానసిక స్థితిని
పొందలేరు. ఈ మూడూ ఒకటే. వాటి గమ్యము, ఫలితము ఒకటే. మన మానసిక ప్రవృత్తిని బట్టి మనకు ఒక యోగము నచ్చుతుందంతే. ఒక యోగము ఇంకో యోగము కంటే తక్కువ, ఎక్కువ అని ఏమీ లేదు.
మనకు షడ్దర్శనములున్నాయి. న్యాయవైశేషికములు ఒక జట్టు. ఇవి అణు సిద్దాంతాన్ని ప్రతిపాదించాయి. సాంఖ్యయోగములది మరియొక జట్టు. ఇవి ప్రకృతీ సిద్ధాంతాన్ని ప్రతిపాదించాయి. పూర్వ మీమాంస, ఉత్తర మీమాంస (వేదాంతము) లది ఒక జట్టు. ఈ జంటలన్నిటికీ సూత్రములున్నాయి.

ఆ సూత్ర వ్యాఖ్యానముల ద్వారా ఆయా దర్శనములు ప్రచారము లోనికి తేబడినాయి. ఉపనిషత్తులు, బౌద్ధజైనతత్త్వముల ప్రభావము షడ్దర్శనముల పుట్టుక, పరిణామములపై ఉంది. షడ్దర్శనములు, ఉపనిషత్తులు, బౌద్ధజైనతత్త్వములు చెప్పిన వాటిని పరిశీలించి; అంగీకరించి, నిరాకరించి, పరిహరించి, ఉంచి పరిణమించాయి. పరస్పర అవగాహన ఈ పరిణామములకు ఊతం ఇచ్చింది.

ఉపనిషత్తుల నుంచి బౌద్ధజైనతత్త్వముల ద్వారా, షడ్దర్శనముల తోడ్పాటుతో ఎదిగిన భారతీయ తత్త్వ శాస్త్రము ఆత్మజ్ఞాన గంగా కూలంకష.
(All these schools of thought have contributed to Indian spirituality by being both supplementary and complementary. Thus all these schools of thought must be given equal respect. Fighting over them and their superiority or inferiority is childish. They all together define and make Indian intellect, intuition, aesthetics and scholarship.)

మన వృత్తి దగ్గరకు వద్దాము.

మానవుని మానసిక కార్యకలాపములను జ్ఞానేంద్రియములు, అంతఃకరణములు, కర్మేంద్రియములు కలిసి నిర్వహిస్తాయి. ఇది సాంఖ్య నిర్వచనము. ఇందులో 24 భాగములు ఉంటాయి.

ఈ మానసిక కార్యక్రమమును చిత్తవృత్తి అంటుంది యోగము.

వృత్తి అంటే అంతఃకరణ పరిణామములు. మనోబుద్ధ్యహంకారచిత్తముల పరిణామములు. ఇవి ఒక దిశలో (పురోధాన) జరుగుతే మనం గ్రహిస్తాము. వ్యతిరేక దిశలో (తిరోధాన) జరుగుతే మనం అంతఃకరణములు, కర్మేంద్రియములద్వారా చేష్టిస్తాము. ప్రతిచర్యలు జరుపుతాము.

అన్నిరకముల జ్ఞాన సముపార్జనము జ్ఞానేంద్రియముల ద్వారా మొదలై, అంతఃకరణముల మాధ్యమమున భావగతి, అనుభవ, అర్థ స్థితి నొంది తాత్పర్యము గా, తత్పరత‌ గా నిలుస్తుంది, వికసిస్తుంది. ఇదే మరల మన ప్రతిచర్యలను జరిపిస్తుంది.

అంతఃకరణములైన మనోబుద్ధ్యహంకారచిత్తముల ద్వారా వృత్తి ఈ రెండు దిశల మానసిక కార్యకలాపములలోను ఏర్పడుతుంది.

మానవుని మానసిక శక్తి - అణుజనితమని న్యాయవైశేషికములు, మాయాజనితము, రెండు దిశల పరిణామ సహితము అని అద్వైత వేదాంతము, ప్రకృతీజనితము, భరితము అని సాంఖ్యయోగములు చెబుతాయి. దేని వల్ల జనించినా మనిషికి మానసిక శక్తి కలదు.

ఈ మానసిక శక్తి పరిణమిస్తే (పురోధాన మైనా, తిరోధాన మైనా) చిత్తవృత్తి ఏర్పడుతుంది.

ఈ చిత్తవృత్తిని నిరోధించడమే యోగమని పతంజలి యోగసూత్రములలో నిబద్ధమై ఉంది.

చిత్తవృత్తి నిరోధము చాలారకాలుగా చేసుకోవచ్చు- భక్తి, జ్ఞాన, కర్మ యోగముల ద్వారా. యోగాచరణము మన ఇష్టము. మన తత్త్వాన్ని‌బట్టి ఈ యోగము వారు మనం ఆకర్షింపబడతాము. అంతే. ముందే చెప్పినట్టు యోగము లలో ఎక్కువ తక్కువలు లేవు.

వృత్తిని లేకుండా చేసికొనడమే నివృత్తి. దీనినే కొందరు నివృత్తి మార్గము అంటారు.

ఆదిశంకరులు శివానందలహరి లో భక్తి పరంగా ఇదే మాట చెబుతారు.

"చేతోవృత్తిరుపేత్య తిష్టతి సదా సా భక్తిరిత్యుచ్యతే" - అన్నారు.

చిత్తవృత్తి అన్నా చేతోవృత్తి అన్నా ఒకటే. చిత్తవృత్తి నిరోధము అన్నా "చేతోవృత్తిరుపేత్య తిష్టతి" అన్నా ఒకటే.
అలాగే జ్ఞానవైరాగ్య సిద్ధ్యర్ధము జ్ఞాన మార్గమును అనుసరించే వారికి వారికి తెలిసీ, తెలియక చిత్తవృత్తి నిరోధము జరుగుతుంది.

నదీనాం సాగరో గతిః లా అన్ని మార్గములు, అన్ని యోగములు పరమాత్మానుసంధానము చేస్తాయి. ఇతరము పట్టించుకోక మన మార్గములో శ్రద్ధతో పయనించడమే ఆధ్యాత్మికత. ముముక్షత్వము.

ఇది తెలిసి నిశ్చింతగా మన అనుష్ఠానానములు మనం చేసికుంటే మనసు పరిణితి చెంది, పరిపక్వతనంది నిర్మల మానసము గా విరాజిల్లుతుంది.

ఏతత్సర్వమ్ శ్రీ పరబ్రహ్మార్పణమస్తు!